EN
FR
BỆNH CHÁY BÌA LÁ DO VI KHUẨN
BỆNH CHÁY BÌA LÁ DO VI KHUẨN
Bệnh cháy bìa lá còn được gọi là bệnh bạc lá. Hiện nay, bệnh cháy bìa lá là một trong các bệnh quan trọng trên lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long, vì ảnh hưởng nhiều đến năng suất.
1. Cách nhận diện bệnh cháy bìa lá
- Có ba dạng triệu chứng của bệnh cháy bìa lá lúa
1) Triệu chứng thường gặp nhất của bệnh là: triệu chứng cháy bìa lá mà trong đó điển hình là vết cháy dọc theo hai bên bìa của lá lúa, rồi lan dần vào gân chính của lá. Vết bệnh có thể bắt đầu từ rìa lá lan dần vào bên trong do vi khuẩn gây bệnh xâm nhập vào lá lúa qua các thủy khẩu dọc theo rìa lá (hình 1.2). Tuy nhiên, vi khuẩn gây bệnh cũng có thể xâm nhập vào lá lúa từ một vết thương ở bất kỳ nơi nào trên lá lúa và gây vết bệnh lan dần theo chiều dọc của lá lúa, tạo ra vết bệnh giữa phiến lá (hình 1.2). Về màu sắc của vết bệnh, lúc đầu vết bệnh có màu vàng nhạt hoặc màu đỏ nhạt, về sau vết bệnh chuyển sang màu xám trắng tức là lúc tế bào nơi vết bệnh đã chết (hình 1.3, hình 1.4, hình 1.5). Bệnh phát triển chậm trước khi lúa trổ, nhưng phát triển rất nhanh sau khi lúa trổ cho đến gần thu hoạch (hình 1.6). Trong điều kiện thời tiết ẩm ướt (mưa đêm hoặc sương mù dày) vết bệnh cháy bìa lá có dạng thấm nước và có màu xanh lợt trên vết bệnh (hình 1.7).
- Ngoài ra, bên dưới mặt lá lúa tại nơi vết bệnh có thể phát hiện các giọt tròn nhỏ, màu vàng nhạt. Đó là giọt dịch vi khuẩn do vết bệnh tiết ra (hình 1.8). Giọt dịch vi khuẩn dễ phát hiện vào sáng sớm lúc trời còn ẩm ướt. Trong giọt nhỏ này có chứa hàng ngàn con vi khuẩn gây bệnh, sẳn sàng lây bệnh ra chung quanh (hìn 1.9).
2) Triệu chứng thư hai của bệnh cháy bìa lá là: triệu chứng kresek. Triệu chứng Kresek chỉ phát hiện ở vùng lúa cấy. Lúc nhổ mạ làm đứt rễ hoặc rễ bị cắt bớt, đồng thời lá cũng bị cắt bớt. Vi khuẩn xâm nhập vào rễ hoặc lá và gây bệnh cho lúa sau khi cấy khoảng 7 đến 15 ngày. Các lá lúa bị cuốn lại theo chiều dọc của lá, cuộn lại thành ống và cháy khô đi. Ở trường hợp triệu chứng Kresek, không phát hiện vi khuẩn gây bệnh ở lá, nhưng vi khuẩn gây bệnh có mặt ở đỉnh sinh trưởng của chồi lúa.
3) Triệu chứng vàng nhợt nhạt của bệnh cháy bìa lá: thỉnh thoảng có phát hiện được tại một số nơi. Ở bụi lúa bệnh, một số lá ngả màu vàng xanh nhợt nhạt, các lá già vẫn giữ màu xanh. Chỉ có những lá non mới mọc ra có triệu chứng này, có thể toàn cả lá đều ngả màu vàng nhợt nhạt chạy dọc theo lá lúa (hình 3.1). Lá lúa bệnh không có chứa vi khuẩn. Vi khuẩn tích tụ ở đốt của thân cây lúa ngay nơi tiếp giáp với lá bệnh.
2. Tác nhân gây bệnh
- Bệnh cháy bìa lá do vi khuẩn Xanthomonas oryzae pv. oryzae gây ra. Vi khuẩn có một roi nên lội rất tốt trong nước. Vi khuẩn có thể sống trong khoảng nhiệt độ từ 10 độ C đến 40 độ C. Nhiệt độ thích hợp nhất cho vi khuẩn là 26 độ C đến 30 độ C.
3. Ký chủ phụ
- Bên cạnh cây lúa, một số cỏ trong ruộng lúa cũng là ký chủ phụ của vi khuẩn gây bệnh cháy bì lá lúa, bao gồm cỏ lông công, cỏ lác rận, thủy trúc.
4. Sự lưu tồn, lay lan và xâm nhiễm của bệnh
- Sau vụ lúa, vi khuẩn gây bệnh cháy bìa lá lúa lưu tồn trong rơm rạ vươn vải trên ruộng, trong lúa chét và cả trong các loại cỏ là ký chủ phụ. Vi khuẩn lây bệnh còn lưu tồn trên các hạt lúa vừa thu hoạch
- Vi khuẩn gây bệnh cháy bìa lá lây lan theo nước. Nước mưa làm bắn văng vi khuẩn sang các lá lúa lân cận và lây lan ra chung quanh.
5. Các điều kiện để bệnh phát triển
- Vi khuẩn thích trời nóng hoặc ấm và ẩm ướt, nên bệnh phát triển mạnh trong vụ hè thu hoặc thu đông
- Trời mưa sẽ giúp vi khuẩn lây lan nhanh chung quanh. Những lúc trời có giông bão, gió mạnh làm lá lúa bị rách, gãy đây là cửa ngõ quang trọng để vi khuẩn xâm nhập.
- Bệnh cháy bìa lá thường xuất hiện vào cuối giai đoạn đẻ nhánh của ruộng lúa. Bệnh phát triển nhanh và nặng ở những ruộng lúa được bón phân đạm (N) cao. Ruộng sạ dầy sẽ tạo điều kiện cho bệnh xuất hiện sớm.
6. Phòng trừ bệnh
a) Ngừa bệnh
- Nên áp dụng các biện pháp ngừa bệnh từ đầu vụ lúa như: Sạ thưa, sử dụng hạt giống khỏe, ngâm ủ tốt, làm đất kỹ có mặt ruộng bằng phẳng, không bón phân đạm qua cao.
b) Trị bệnh
- Bệnh cháy bìa lá rất khó trị vì vi khuẩn nằm trong mạch nhựa của lá lúa. Do đó việc trị bệnh cháy bìa lá phải thực hiện thật sớm khi phát hiện ra một vài lá vừa mắt bệnh.
- Sử dụng thuốc đặc trị vi khuẩn như: Victoria, Ninga 500 của Công ty Agri Bảo Mộc
BÀI VIẾT: Phòng kỹ thuật CTY AGRI BẢO MỘC
